آمایش و توسعه

ساختارهای سیاسی با وجود اشتراک در ماهیت سیاسی‌شان، از ترکیبی متفاوت در ابعاد جغرافیایی، فرهنگی، قومی، زبانی، دینی و... برخوردارند. بدین جهت هر ساختاری با توجه به ماهیت درونی خود الگوی متفاوتی از مدیریت ... بیشتر

مشاهده مقاله

آسیب‌شناسی آمایشی نقش و جایگاه کارگزاری انسان در مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران

مصطفی رشیدی؛ حیدر لطفی؛ کیومرث یزدان‌پناه؛ ازیر بلوچ

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

یکی از چالش‌های جامعه جغرافیایی ایران جبرگرایی ساختاری جغرافیایی است که تمامی محرک‌های توسعه را در ظرفیت‌های طبیعی و موقعیت و وضعیت سرزمینی می‌بینند. این امر سبب عدم توجه به نقش و توانایی انسان ایرانی ... بیشتر یکی از چالش‌های جامعه جغرافیایی ایران جبرگرایی ساختاری جغرافیایی است که تمامی محرک‌های توسعه را در ظرفیت‌های طبیعی و موقعیت و وضعیت سرزمینی می‌بینند. این امر سبب عدم توجه به نقش و توانایی انسان ایرانی در فضای سرزمینی ایران شده است. از این رو در این مقاله سعی شده تا کارگزاری انسان به عنوان عنصر مغفول در بحث‌های جغرافیایی در مورد مدیریت سرزمینی مورد توجه و بررسی قرار گیرد. اما در این مقاله تلاش بر این است که جدای از توجه به نقشو جایگاه انسان، نوعی نگاه انتقادی و واقع گرایانه به نقش آفرینی انسان در فضای جغرافیایی کشور ایران اتخاذ شود و به عبارتی نقش انسان در چالش‌ها و آسیب‌های مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران از منظر آمایش سرزمین مورد تحلیل قرار گیرد. سوال اصلی این مقاله نیز عبارت است از: نقش و جایگاه کارگزاری انسان در چالش‌ها و آسیب‌های مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران چگونه است؟ این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی بوده و در برخی از مباحث نیز به موضوعات نظری و بنیادی نزدیک شده است. همچنین این مقاله به شیوه‌ای تحلیلی- توصیفی نگاشته شده و داده‌های آن نیز به روش کتابخانه‌ای و اسنادی تدوین شده است. البته تحقیق حاضر بیشتر جنبه تحلیلی و کمتر به گردآوری داده‌ها و استفاده از منابع گسترده پرداخته است.

مشاهده مقاله

سیر تحولات آمایش سرزمین در ایران

مجید کریم پور ریحان؛ شهرزاد شریف جاهد

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

تلاش برای داشتن یک برنامه ملی آمایش سرزمین در طول ۳۵ سال گذشته همواره با موانع و چالش‌های متعددی مواجه شده است. تجربه برنامه‌ریزی از نوع آمایش سرزمین در ایران مؤید اتفاقات و تصمیم گیری‌های پر فراز و ... بیشتر

مشاهده مقاله

قابلیت‌ها و تنگناهای جزایر خلیج فارس به منظور توسعه گردشگری مطالعه موردی: جزیره‌ی قشم

مریم کریمیان بستانی؛ حامد کرد روپس؛ صاحبداد جوبه؛ مرجان کریمیان بستانی

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

طی دهه‌های گذشته در بیشتر جزایر ایرانی خلیج فارس، بهره‌برداری از منابع و ذخایر طبیعی و معدنی به طور مداوم افزایش یافته است و به دنبال آن فشار بر منابع طبیعی و معدنی، زمینه‌ی بروز چالش‌های جدی از جمله: ... بیشتر طی دهه‌های گذشته در بیشتر جزایر ایرانی خلیج فارس، بهره‌برداری از منابع و ذخایر طبیعی و معدنی به طور مداوم افزایش یافته است و به دنبال آن فشار بر منابع طبیعی و معدنی، زمینه‌ی بروز چالش‌های جدی از جمله: نبود ثبات اقتصادی، کاهش رفاه اجتماعی و در نتیجه تشدید بیکاری و خالی شدن جمعیت بومی ساکن را در این مناطق به وجود آورده است. بنابراین جایگزینی منابع جدید کسب در آمد، با استفاده از تمامی امکانات و قابلیت‌ها ضروری به نظر می‌رسد. در این راستا، توسعه‌ی گردشگری به عنوان نیازی اساسی مطرح می‌شود. لذا بررسی موانع و استعدادهای بالقوهی اکو توریستی (دریا، ساحل، ورزش‌های آبی، تاریخی و فرهنگی موجود در جزایر که می‌تواند راه گشای بسیاری از مشکلات اقتصادی ساکنین باشد، ضرورت می‌یابد. از این رو در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و شیوه‌های تحقیق مرور متن، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخآن‌های و همچنین روش تحقیق موردی و مشاهده در بستر مطالعات میدانی، ابتدا ضمن بررسی ادبیات موضوع مورد پژوهش، به ویژگی‌های جزیره قشم پرداخته شده است و سپس با استفاده از مدل SWOT، قابلیت‌ها و تنگناهای توسعه‌ی گردشگری در جزیره قشم، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصله از پژوهش نشان می‌دهد که با توجه به مفهوم و هدف آرمانی توسعه گردشگری و پایدارسازی فعالیتهای ساکنین در جزیره قشم، بایستی ضمن ایجاد توسعه‌ی متوازن میان بخش‌های مختلف اقتصادی، راهبردهایی از قبیل: شناخت ظرفیت‌های متنوع منطقه، بالا بردن کیفیت ساحل، برقراری شرایط مناسب فرهنگی، اجتماعی و محیطی برای بومیان،

مشاهده مقاله

سنجش آمایش دفاعی و برخورداری فضا با بهره گیری از روش ترکیب خطی وزن دار و ضریب آنتروپی شانون (نمونه‌ی موردی؛ شهرستآن‌های استان سیستان و بلوچستان)

مصیب قره‌بیگی؛ زهرا پیشگاهی فرد؛ محمدرضا سعیدزاده

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

بررسی نابرابری و چگونگی پراکنش فضایی آن در محدوده‌های جغرافیایی مختلف، در سال‌های اخیر مورد اقبال برنامه ریزان و سیاستمداران قرار گرفته و وجود نابرابری در ابعاد مختلف آن، از نشانه‌های مهم توسعه نیافتگی ... بیشتر بررسی نابرابری و چگونگی پراکنش فضایی آن در محدوده‌های جغرافیایی مختلف، در سال‌های اخیر مورد اقبال برنامه ریزان و سیاستمداران قرار گرفته و وجود نابرابری در ابعاد مختلف آن، از نشانه‌های مهم توسعه نیافتگی به شمار می‌رود. از جمله عواملی که می‌تواند ثبات و پایداری نسبی را در مناطق ایجاد کند و تنش و منازعه را دست کم در حوزهی فقر و محرومیت اقتصادی بکاهد، توسعهی همگن و سازمان فضایی بهینه است. چنین امری باید در پی توسعه‌ی همه جانبه و همگن مناطق باشد و سازمان سیاسی فضا را بگونه‌ای سامان بخشد که شاخص‌های توسعه در آن رشد یابد و زمینه‌های محرومیت و نابرخورداری به حداقل برسد. بر این پایه، پژوهش پیش رو، با روش على - مقایسه‌ای و بر پایه‌ی روش‌های تصمیم گیری چند معیاره، کوشیده است تا میزان توسعه و برخورداری فضایی شهرستآن‌های منتخب استان سیستان و بلوچستان را و کاری نماید. بدین منظور، پنج شاخص سرانهی فضای سبز شهری، معکوس بار تکفل، در صد باسوادی، معکوس خانوار به مسکن و ضریب اشتغال زنان انتخاب و میزان برخورداری پنج شهرستان چابهار، ایرانشهر، دلگان، کنارک و نیک شهر در استان سیستان و بلوچستان از هر کدام از این شاخص‌ها با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار و ضریب آنتروپی شانون سنجیده شده است. نتایج این پژوهش، نشانگر آن است که شهرستان ایرانشهر از نظر بهره مندی از پنج شاخص یاد شده در رتبه‌ی نخست و شهرستان چابهار در رتبه‌ی دوم و شهرستآن‌های نیکشهر، دلگان و کنارک نیز به ترتیب بی بهره‌ترین شهرستان از مجموع چهار شهر

مشاهده مقاله

تأثیر قاچاق مواد مخدر بر مؤلفه آمایش سرزمین در امنیت ملی ایران

احمد سوار رخش؛ علی اصغر تباور؛ عزت الله عزتی

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

امنیت، مفهومی چند وجهی و همزاد با مفاهیمی مانند قدرت، تهدید و آسیب است. تعاریف موجود در فرهنگ‌ها، امنیت را، احساس آزادی از ترس، یا احساس ایمنی که ناظر بر امنیت مادی و روانی هستند، تعریف می‌کنند. مفهوم ... بیشتر امنیت، مفهومی چند وجهی و همزاد با مفاهیمی مانند قدرت، تهدید و آسیب است. تعاریف موجود در فرهنگ‌ها، امنیت را، احساس آزادی از ترس، یا احساس ایمنی که ناظر بر امنیت مادی و روانی هستند، تعریف می‌کنند. مفهوم امنیت ملی، با تأخیر سیصد ساله نسبت به دولت ملی و در اوان قرن حاضر، به متون سیاسی راه یافته و غالب نظریه پردازان، آن را دفاع در برابر تهدیدات خارجی و نظامی، فرضی یا واقعی، و بالقوه یا آنی با جهت گیری ژئوپولیتیک انگاشته که انگاره‌های فلسفی اصلی آن، همان آموزه‌های مکتب واقع گرای سیاست قدرتمندانه است. منظور از آمایش سرزمین، ساماندهی فضا و استفاده بهینه از کلیه منابع طبیعی و غیر طبیعی در مقیاس کشور می‌باشد که در آن جغرافیا و جمعیت به عامل سیاست پیوند خورده و تعامل آن‌ها با یکدیگر، در قدرت و امنیت ملی کشور، تأثیر بسزایی خواهد داشت. سیر تحولات در کشورهای در حال توسعه، نشان می‌دهد که نقش عوامل غیردولتی مانند قاچاق مواد مخدر، و عوامل داخلی مانند تنش‌های قومی، بر امنیت ملی، تأثیر مضاعفی یافته است. بنابراین، مبنای امنیت، هم اینک «توسعه» به شمار می‌رود. این مقاله، با روش تحلیلی - توصیفی، و با استفاده از منابع و اسناد کتابخانه ای، در پی تبیین تأثیرات سوء قاچاق مواد مخدر، بر یکی از مؤلفه‌های بسیار مهم در امنیت ملی کشور، یعنی «آمایش سرزمین» است تا بدین وسیله، فرضیه وجود پیامدهای منفی از این طریق بر امنیت کشور، به آزمون کشیده شود.

مشاهده مقاله

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 2 (1401)

دوره 1 (1400)

دوره و شماره: دوره 2، شماره 5، فروردین 1401

تبیین نسبت توسعه و مدیریت سیاسی فضا

چکیده

آسیب‌شناسی آمایشی نقش و جایگاه کارگزاری انسان در مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران

چکیده

سیر تحولات آمایش سرزمین در ایران

چکیده

قابلیت‌ها و تنگناهای جزایر خلیج فارس به منظور توسعه گردشگری مطالعه موردی: جزیره‌ی قشم

چکیده

سنجش آمایش دفاعی و برخورداری فضا با بهره گیری از روش ترکیب خطی وزن دار و ضریب آنتروپی شانون (نمونه‌ی موردی؛ شهرستآن‌های استان سیستان و بلوچستان)

چکیده

تأثیر قاچاق مواد مخدر بر مؤلفه آمایش سرزمین در امنیت ملی ایران

چکیده