ارزیابی توان زیست محیطی در راستای برنامه‌ریزی فضایی با استفاده از مدل اکولوژیکی توسعه در Gis محدوده مورد مطالعه : ناحیه مرودشت، فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استادیار آمایش سرزمین، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

ضعف مطالعات جغرافیایی پایه و توان سنجی نواحی در جهت ساماندهی نظام استقرار جمعیت و فعالیت منجر به تشدید معضلات زیست محیطی، نابرابری‌های فضایی میان عرصه‌های زیستی شهری و روستایی، افزایش فقر محلی و... گردیده است. از این رو شناسایی و ارزیابی توان زیست محیطی در جهت برنامه‌ریزی فضایی متناسب برای توسعه سکونتگاهی امری اجتناب ناپذیر است. محدوده مورد مطالعه (ناحیه مرودشت) واقع در بخش مرکزی استان فارس، بویژه در دهه‌های اخیر همچون بسیاری از نواحی همسان در کشور به تبع برنامه‌ریزی‌های نامتناسب و شهر محور، فقدان نگرش فضایی و بی توجهی به قابلیت‌های متنوع محیطی و انسانی از یک سو و روند فزاینده جابه جایی‌های جمعیتی و مهاجرت‌های روستا به شهر، مسیر ناپایداری توسعه ناحیه‌ای را پیموده است. در این پژوهش برای تعیین توان سرزمینی در محدوده مورد مطالعه (در راستای برنامه‌ریزی فضایی از مدل اکله: توسعه در تلفیق با تحلیل فضایی در سیستم اطلاعات جغرافیایی بهره جسته شده است. این پژوهش از نظر روش شناسی، از نوع قیاسی است، و به روش توصیفی- تبیینی به مطالعه موضوع پرداخته است. گردآوری داده‌ها به دو صورت اسنادی و پیمان انجام گرفته است. برای گردآوری داده‌های بروز و رفع کمبودهای آماری موجود، ۱۰ سکونتگاه روستایی نمونه بر اساس روش نمونه‌گیری طبقه بندی و شاخص‌های موقعیت جغرافیایی و جمعیت تعیین شده و بر طبق فرمول کوکران تعداد ۲۹۰ پرسشنامه در سطح روستاها توزیع گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Environmental Capability in Spatial Planning, using with Ecological Model in Gis, Case Study: Marvdasht Area, Fars

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Khalifeh 1
  • Hasan Ahmadi 2
  • Yaser Ramezannejad 1
1 Ph.D. student in Geography & Rural Planning, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 Assistant prof. of Spatial Development, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Lack of the basic geographical studies and capability measurement of the regions to organize the population and activity settlement system have caused to the consequence of the intensification of environmental problems , spatial disparities between urban and rural areas of biodiversity , increased local poverty and so on. Therefore, the identification and evaluation of environmental capability for spatial planning which is proportional to settlement development is inevitable. Case study (Marvdasht Area) located in the central part of Fars province, especially in recent decades as many matched regions of the country as a result of inappropriate planning and urban -centric view of the lack of space and the variety of environmental and human neglect of one hand and the growing trend of rural-urban migration and population displacement, the route has traversed a region of instability. In this study, to determine the land capability in the study area in line with spatial planning), ecological model of development in conjunction with spatial analyze in GIS has been used. The research methodology of inductive types and descriptive - explanatory study has addressed the issue. Data collection is carried out in two ways (fieldworks and documents).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental capability
  • spatial planning
  • ecological model
  • GIS
  • Marvdasht
توفیق، فیروز (1384). آمایش سرزمین، تجربه جهانی و انطباق آن با وضع ایران، چاپ اول، وزارت مسکن و شهرسازی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران
جاماب (۱۳۷۰). گزارش آب‌های زیر زمینی حوزه کر و سیوند
جغرافیای کامل ایران (1366). انتشارات شرکت چاپ نشر ایران، چاپ اول، تهران.
خلیفه، ابراهیم (۱۳۹۰). روابط و مناسبات شهر، روستا و عشایر با تأکید بر راهبرد شبکه منطقه‌ای (۱۳۸۸ - 1368) مورد مطالعه: ناحیه مرودشت، پایان نامه کارشناسی ارشد (به راهنمایی دکتر عباس سعیدی)، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، گروه جغرافیای انسانی
سعیدی، عباس (۱۳۷۵). شیوه‌های سکونت گزینی و گونه‌های مساکن روستایی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران.
سعیدی، عباس (۱۳۸۸). شالوده مکان یابی و استقرار روستاهای جدید، چاپ اول، نشر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران.
سعیدی، عباس (۱۳۸۷). برنامه‌ریزی فضایی، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، چاپ اول، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.
سعیدی، عباس (۱۳۹۱). پویش ساختاری - کار کردی: رویکردی بدیل در برنامه‌ریزی فضایی، مجله اقتصاد فضا و توسعه، دانشگاه خوارزمی، تهران.
مخدوم، مجید (۱۳۸۱). شالوده آمایش سرزمین، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
مخدوم، مجید (۱۳۸۹). شالوده آمایش سرزمین، چاپ دهم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
مرکز آمار ایران (1365). فرهنگ آبادی‌های کشور، شهرستان مرودشت.
مرکز آمار ایران (۱۳۷۵). شناسنامه آبادی‌های کشور، شهرستان مرودشت
مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). شناسنامه آبادی‌های کشور، شهرستان مرودشت
مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان مرودشت
مرکز آمار ایران (۱۳۹۰). شناسنامه آبادی‌های کشور، شهرستان مرودشت
مهندسان مشاور شهر و خانه (1384). تهیه الگوی توسعه و طرح تفصیلی شهر مرودشت، جلد دوم.
وزارت کشور (۱۳۹۲). بانک اطلاعات تقسیمات کشوری
Allmendinger , P. and Haughton , G ,2010, Spatial planning, devolution, and new planning spaces, Environment and Planning C: Government and Policy 2010, volume 28, pp: 803-818.
Basinski, J. J,1985,Land Evaluation , some general considerations in Environmental Planning and Management, Csiro Canberra .
ECONOMIC COMMISSION FOR EUROPE Geneva,2008,SPATIAL PLANNING ,Key Instrument for Development and Effective Governance, with Special Reference to Countries in Transition, UNITED NATIONS New York.
Hill Dictionary.
Witherick, M. and et al, 2000, A Modern Dictionary of Geography, Oxford University Press Inc., New York ation of Environmental Capability in Spatial Planning , using with Ecological Model and Fuzzy in Gis Case Study : Marvdasht Area , Fars