آمایش و توسعه

مدلسازی رشد خودهمبسته در توزیع رتبه و سایز شهری (نمونه موردی: استان گلستان)

صدیقه لطفی؛ واراز مرادی مسیحی؛ فاطمه صالحی جزی

دوره 1، شماره 2 ، تیر 1400

چکیده

  جهت دستیابی به توسعه پایدار درک تحولات نظام شهری در راستای شناخت روند تغییرات اندازه شهرها در مقیاس زمانی و فضایی امری حیاتی است. توزیع رتبه – اندازه شهری روشی مناسب برای تحلیل توزیع‌های اندازه شهری ...  بیشتر جهت دستیابی به توسعه پایدار درک تحولات نظام شهری در راستای شناخت روند تغییرات اندازه شهرها در مقیاس زمانی و فضایی امری حیاتی است. توزیع رتبه – اندازه شهری روشی مناسب برای تحلیل توزیع‌های اندازه شهری در مقیاس فضایی فضایی و زمانی می‌باشند. هدف پژوهش تحلیل و شبیه‌سازی فرآیندهای رشد دراز مدت شهری را در استان گلستان بوده است. روش‌شناسی تحقیق مبتنی بر رویکردهای توصیفی و تحلیلی است که جهت مدلسازی رشد خودهمبسته شهرها، سه مدل رشد خود همبسته تصادفی، رشد خود همبسته زمانی و رشد خود همبسته زمانی – فضایی مورد استفاده قرار گرفت. شهرهای استان تا حدودی دارای رشدی سلسله مراتبی هستند و طی سالیان 1335 تا 1385 این روند رشد را حفظ کرده‌اند. تمامی مقادیر شاخص موران در دهه‌های مختلف مثبت و در بازه 0 تا 5/0 می‌باشند که این امر نشان‌گر الگوی تقریباً چند قطبی است که به سوی تک قطبی شدن تمایل دارد. نتایج مدل ژو – هریس نشان داد که میزان انحراف هر یک از این سه مدل از جمعیت شهرهای استان در سال 1385 موید تطبیق مناسبت‌تر نتایج مدل رشد خود همبسته زمانی – فضایی می‌باشند. بنابراین ضروری است که با اتخاذ سیاست‌های مناسب و تصمیمات راهبردی از روند غیر متعادل سیستم‌های شهری پیشگیری نمود، که این مهم گامی بلند به سوی توسعه پایدار سیستم شهری خواهد بود.

---

• مشاهده مقاله

تبیین نسبت توسعه و مدیریت سیاسی فضا

مجید ولی شریعت پناهی؛ مسعود امیدی؛ حسن عبدالملکی؛ محسن عابدینی

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

  ساختارهای سیاسی با وجود اشتراک در ماهیت سیاسی‌شان، از ترکیبی متفاوت در ابعاد جغرافیایی، فرهنگی، قومی، زبانی، دینی و... برخوردارند. بدین جهت هر ساختاری با توجه به ماهیت درونی خود الگوی متفاوتی از مدیریت ...  بیشتر ساختارهای سیاسی با وجود اشتراک در ماهیت سیاسی‌شان، از ترکیبی متفاوت در ابعاد جغرافیایی، فرهنگی، قومی، زبانی، دینی و... برخوردارند. بدین جهت هر ساختاری با توجه به ماهیت درونی خود الگوی متفاوتی از مدیریت سیاسی فضا را برای مدیریت چارچوب جغرافیایی‌اش بر می‌گزیند. مدیریت سیاسی فضا برای دستیابی به اهداف بنیادی خود اقدام به تقسیم فضای جغرافیایی کرده تا روند توسعه را با الگوی مدیریتی پایین به بالا یا بالعکس تسریع بخشد. متن حاضر که ماهیتی بنیادی دارد و روش گردآوری اطلاعات به شیوه‌ی کتابخانه ای (کتب نشریات و اینترنت) است و بر این فرض استوار است که مشارکت شهروندان در فرایند مذکور مسئولیت‌پذیری را نهادینه و روند توسعه را تسریع می‌بخشد و نتیجه پژوهش نشان داد که تعامل دو حوزه‌ی مدیریت سیاسی فضا و توسعه رابطه‌ی کل به جزء است بدین معنا که مدیریت سیاسی فضا اعم از توسعه است و اوضاع برای حصول به توسعه را مهیا می‌کند.

---

• مشاهده مقاله

تحلیل فضایی شاخص های توسعه گردشگری شهر اصفهان نسبت به سایر شهرهای استان اصفهان

علی زنگی آبادی؛ حمید رضا وارثی؛ محسن مصلحی

دوره 1، شماره 2 ، تیر 1400

چکیده

  گردشگری و اقتصاد مربوط به آن در حال حاضر، در تغییر و تحول بوده و یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است و نقش حیاتی را در اقتصاد جهانی ایفا می کند. افزون بر این، بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه ...  بیشتر گردشگری و اقتصاد مربوط به آن در حال حاضر، در تغییر و تحول بوده و یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است و نقش حیاتی را در اقتصاد جهانی ایفا می کند. افزون بر این، بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه اقتصادی نیز، از صنعت گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه یاد می کنند. فعالیت های مربوط به گردشگری و ارائه خدمات متناسب با آن در یک منطقه، همانند بسیاری از بخش های اقتصادی نیازمند زمینه های لازم در مورد منشاء آن است. بنابراین اهمیت صنعت گردشگری از یک طرف و وجود پتانسیل های گردشگری استان اصفهان از طرف دیگر، استفاده از یک رویه مناسب را برای اولویت بندی مناطق مختلف این استان، جهت برنامه ریزی های مناسب و کارا و اولویت بندی سرمایه گذاری های مختلف در این مناطق را ضروری می نماید. در این پژوهش با استفاده از مدل Topsis به ارزیابی و اولویت بندی شهرهای این استان بر اساس شاخص های توسعه گردشگری (میزان برخورداری از جاذبه های طبیعی، جاذبه های تاریخی- فرهنگی، جاذبه های انسان ساخت، تعداد هتل، تعداد رستوران، تعداد آژانس، ایستگاه راه آهن، پایانه مسافربری، فرودگاه، کمپینگ و تعداد مناطق نمونه)، در چهار سطح ورا برخوردار، فرا برخوردار، میان برخوردار (متوسط) و فرو برخوردار (محروم) پرداخته‌ایم. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای - اسنادی می باشد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در بین شهرهای استان، شهرهای اصفهان، کاشان، سمیرم، فریدونشهر، مبارکه، نطنز، نایین، خور و اردستان در سطح فرابر خوردار قرار گرفته اند.

---

• مشاهده مقاله

ارزیابی اثرات گردشگری و ارائه راهبرد بر مبنای رویکرد گردشگری پایدار (مطالعه موردی بخش لواسانات؛ شهرستان شمیرانات)

علیرضا خواجه شاهکوهی؛ مصیب عباسی؛ فاطمه السادات نبی یان جوردی؛ حمیده خسروی؛ على طورانی

دوره 1، شماره 2 ، تیر 1400

چکیده

  علی رغم پذیرش جهانی رویکرد توسعه پایدار به طور اعم و توسعه پایدار گردشگری به طور اخص، این رویکرد در ایران هنوز جایگاه واقعی و مشخص پیدا نکرده است. از این رو تحقیق حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی بر مبنای مطالعات ...  بیشتر علی رغم پذیرش جهانی رویکرد توسعه پایدار به طور اعم و توسعه پایدار گردشگری به طور اخص، این رویکرد در ایران هنوز جایگاه واقعی و مشخص پیدا نکرده است. از این رو تحقیق حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و میدانی به ارزیابی اثرات گردشگری و ارائه راهبردهای توسعه گردشگری پایدار در بخش لواسانات (واقع در شمال کلانشهر تهران) پرداخته است. در این راستا با استفاده از نظرات جامعه میزبان و مدل تحلیل عاملی، اثرات گردشگری در هشت عامل (چهار عامل مثبت و چهار عامل منفی) دسته بندی شدند که سهم اثرات مثبت ۴۸.۹۳ درصد و سهم اثرات منفی 51.07 درصد می باشد. همچنین با استفاده از نظرات گردشگران و مدل سوات، نقاط ضعف، قوت و همچنین فرصت ها و تهدیدهای گردشگری در منطقه مورد مطالعه تبیین شده و در نهایت با ترکیب این موارد راهبردهای بهینه در زمینه توسعه گردشگری پایدار ارائه گردیدتوسعه پایدار، ،

---

• مشاهده مقاله

آسیب‌شناسی آمایشی نقش و جایگاه کارگزاری انسان در مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران

مصطفی رشیدی؛ حیدر لطفی؛ کیومرث یزدان‌پناه؛ ازیر بلوچ

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

  یکی از چالش‌های جامعه جغرافیایی ایران جبرگرایی ساختاری جغرافیایی است که تمامی محرک‌های توسعه را در ظرفیت‌های طبیعی و موقعیت و وضعیت سرزمینی می‌بینند. این امر سبب عدم توجه به نقش و توانایی انسان ایرانی ...  بیشتر یکی از چالش‌های جامعه جغرافیایی ایران جبرگرایی ساختاری جغرافیایی است که تمامی محرک‌های توسعه را در ظرفیت‌های طبیعی و موقعیت و وضعیت سرزمینی می‌بینند. این امر سبب عدم توجه به نقش و توانایی انسان ایرانی در فضای سرزمینی ایران شده است. از این رو در این مقاله سعی شده تا کارگزاری انسان به عنوان عنصر مغفول در بحث‌های جغرافیایی در مورد مدیریت سرزمینی مورد توجه و بررسی قرار گیرد. اما در این مقاله تلاش بر این است که جدای از توجه به نقشو جایگاه انسان، نوعی نگاه انتقادی و واقع گرایانه به نقش آفرینی انسان در فضای جغرافیایی کشور ایران اتخاذ شود و به عبارتی نقش انسان در چالش‌ها و آسیب‌های مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران از منظر آمایش سرزمین مورد تحلیل قرار گیرد. سوال اصلی این مقاله نیز عبارت است از: نقش و جایگاه کارگزاری انسان در چالش‌ها و آسیب‌های مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران چگونه است؟ این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی بوده و در برخی از مباحث نیز به موضوعات نظری و بنیادی نزدیک شده است. همچنین این مقاله به شیوه‌ای تحلیلی- توصیفی نگاشته شده و داده‌های آن نیز به روش کتابخانه‌ای و اسنادی تدوین شده است. البته تحقیق حاضر بیشتر جنبه تحلیلی و کمتر به گردآوری داده‌ها و استفاده از منابع گسترده پرداخته است.

---

• مشاهده مقاله

سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان‌های استان همدان با استفاده از GIS و HDI

مجید شمس؛ محمد علی محمدی؛ هادی رستمی

دوره 1، شماره 2 ، تیر 1400

چکیده

  اگر چه به سادگی بتوان اظهار کرد که ناحیه‌ای از ناحیه‌ی دیگر از هر لحاظ توسعه، توسعه یافته تر یا عقب مانده تر است. ولی اندازه گیری کمی توسعه یافتگی کار ساده‌ای نیست. هدف از تحریر این مقاله تعیین درجه توسعه ...  بیشتر اگر چه به سادگی بتوان اظهار کرد که ناحیه‌ای از ناحیه‌ی دیگر از هر لحاظ توسعه، توسعه یافته تر یا عقب مانده تر است. ولی اندازه گیری کمی توسعه یافتگی کار ساده‌ای نیست. هدف از تحریر این مقاله تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستان‌های استان همدان و تحلیل نابرابری‌های منطقه‌ای در این استان می‌باشد. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است. شاخص‌های مورد بررسی متشکل از پنج شاخص شامل بهداشتی - درمانی، اجتماعی و فرهنگی، آموزشی، اقتصادی (کشاورزی - صنعتی)، کالبدی و زیربنایی می‌باشد. در این راستا برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزارهای Excel و برای ترسیم نقشه‌ی سطوح برخورداری شهرستان‌ها از نرم افزار ARC GIS استفاده شده است. نتیجه‌ای حاصل از پژوهش نشان داد که:شهرستان همدان به عنوان برخوردار ترین و شهرستان فامنین به عنوان محروم ترین شهرستان‌های استان می‌باشد. این موضوع اولویت توسعه و ضرورت توجه بیشتر به نواحی شمالی استان را در برنامه‌های آینده توسعه در راستای یکپارچه و پایدار این نواحی مشخص می‌سازد.

---

• مشاهده مقاله

امنیت بستر توسعه صنعت گردشگری

محمدحسن نامی؛ ازیر بلوچ

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1400

چکیده

  در جهان امروز صنعت توریسم به عنوان یکی از محورهای اصلی فعالیت‌های اقتصادی، با بسیاری از بخش‌های مختلف اقتصادی ارتباط مستقیمی دارد. از آن‌ها بهره برده و به آن‌ها بهره می‌رساند. از سوی دیگر، امنیت مولفه‌ای ...  بیشتر در جهان امروز صنعت توریسم به عنوان یکی از محورهای اصلی فعالیت‌های اقتصادی، با بسیاری از بخش‌های مختلف اقتصادی ارتباط مستقیمی دارد. از آن‌ها بهره برده و به آن‌ها بهره می‌رساند. از سوی دیگر، امنیت مولفه‌ای ضروری برای تمام عرصه‌های زندگی و فعالیت جوامع بشری به شمار آمده و پیش نیازی غیرقابل اجتناب برای آن‌ها می‌باشد. گسترش دامنه و ضریب امنیت در جامعه، در تمام حوزه‌ها و سطوح، منجر به ایجاد بستری مطمئن و مناسب برای گسترش صنعت توریسم خواهد شد، زیرا صنعت توریسم و توریست نسبت به امنیت منطقه و محل مورد رجوع بسیار حساس بوده و دامنه و میزان واکنش آن‌ها نسبت به مولفه‌های امنیت ساز یا نا امنی ساز بسیار بیشتر از سایر صنایع و افراد حاضر در محیط می‌باشد. در مقابل، صنعت توریسم با ارتقاء مولفه‌ها و شاخص‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و. .که هر یک به نوعی امنیت جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهند، به ارتقای سطح امنیت جامعه کمک می‌کند. این نوشتار بر آن است تا با بررسی حوزه‌های نظری صنعت توریسم و امنیت، ارتباطات فی‌مابین این دو حوزه را مورد توجه قرار داده و با انجام بررسی‌های لازم برای یافتن سئوال خویش در زمینه روابط فی‌مابین صنعت توریسم و امنیت، فرضیه خویش مبنی بر این که «تقویت مولفه‌های امنیت ساز و توسعه صنعت توریسم رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند» را به بوته آزمون گذاشته و با استفاده از روش‌های تحلیلی، یافته‌های خویش را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و پیشنهادات موردنظر خویش جهت ارتقاء رابطه این دو مولفه با یکدیگر ارائه نماید

---

• مشاهده مقاله

ارزیابی توان زیست محیطی در راستای برنامه‌ریزی فضایی با استفاده از مدل اکولوژیکی توسعه در Gis محدوده مورد مطالعه : ناحیه مرودشت، فارس

ابراهیم خلیفه؛ حسن احمدی؛ یاسر رمضان نژاد

دوره 1، شماره 2 ، تیر 1400

چکیده

  ضعف مطالعات جغرافیایی پایه و توان سنجی نواحی در جهت ساماندهی نظام استقرار جمعیت و فعالیت منجر به تشدید معضلات زیست محیطی، نابرابری‌های فضایی میان عرصه‌های زیستی شهری و روستایی، افزایش فقر محلی و... ...  بیشتر ضعف مطالعات جغرافیایی پایه و توان سنجی نواحی در جهت ساماندهی نظام استقرار جمعیت و فعالیت منجر به تشدید معضلات زیست محیطی، نابرابری‌های فضایی میان عرصه‌های زیستی شهری و روستایی، افزایش فقر محلی و... گردیده است. از این رو شناسایی و ارزیابی توان زیست محیطی در جهت برنامه‌ریزی فضایی متناسب برای توسعه سکونتگاهی امری اجتناب ناپذیر است. محدوده مورد مطالعه (ناحیه مرودشت) واقع در بخش مرکزی استان فارس، بویژه در دهه‌های اخیر همچون بسیاری از نواحی همسان در کشور به تبع برنامه‌ریزی‌های نامتناسب و شهر محور، فقدان نگرش فضایی و بی توجهی به قابلیت‌های متنوع محیطی و انسانی از یک سو و روند فزاینده جابه جایی‌های جمعیتی و مهاجرت‌های روستا به شهر، مسیر ناپایداری توسعه ناحیه‌ای را پیموده است. در این پژوهش برای تعیین توان سرزمینی در محدوده مورد مطالعه (در راستای برنامه‌ریزی فضایی از مدل اکله: توسعه در تلفیق با تحلیل فضایی در سیستم اطلاعات جغرافیایی بهره جسته شده است. این پژوهش از نظر روش شناسی، از نوع قیاسی است، و به روش توصیفی- تبیینی به مطالعه موضوع پرداخته است. گردآوری داده‌ها به دو صورت اسنادی و پیمان انجام گرفته است. برای گردآوری داده‌های بروز و رفع کمبودهای آماری موجود، ۱۰ سکونتگاه روستایی نمونه بر اساس روش نمونه‌گیری طبقه بندی و شاخص‌های موقعیت جغرافیایی و جمعیت تعیین شده و بر طبق فرمول کوکران تعداد ۲۹۰ پرسشنامه در سطح روستاها توزیع گردید.

---

• مشاهده مقاله

ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری شهری با استفاده از تحلیل عاملی (مطالعه موردی: شهر مریوان)

رامین چراغی؛ ابوالفضل مرادی؛ حامد قادر مرزی؛ فریوش نامداری

دوره 1، شماره 3 ، مهر 1400

چکیده

  صنعت گردشگری یکی از عرصه‌های نو و زمینه‌های جدید مورد مطالعه علوم مختلف بوده و امروزه از جهات گوناگون، مورد توجه کشورها واقع شده است. گردشگری برای شهرها به لحاظ مزایای خاصی که به دنبال دارد، دارای اهمیت ...  بیشتر صنعت گردشگری یکی از عرصه‌های نو و زمینه‌های جدید مورد مطالعه علوم مختلف بوده و امروزه از جهات گوناگون، مورد توجه کشورها واقع شده است. گردشگری برای شهرها به لحاظ مزایای خاصی که به دنبال دارد، دارای اهمیت است و آن را می‌توان روشی مطمئن با چشم اندازی روشن برای توسعه پایدار معرفی کرد. در این پژوهش عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری شهری در شهر مریوان مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با توجه به نوع هدف، کاربردی است، و از نظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی به شمار می‌آید. جامعه آماری پژوهش، شهروندان شهر مریوان می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران ۳۸۶ خانوار به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شده و از آن‌ها به صورت تصادفی ساده پرسشنامه تکمیل گردیده و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است.در زمینه روایی و اعتبار ابزار گردآوری داده‌ها نیز پرسشنامه اولیه بین کارشناسان و اساتید توزیع شده و پس از اصلاحاتی از طرف آنان (نظر سنجی از آن‌ها)، پرسشنامه نهایی تنظیم گردید و سپس با تکمیل پرسشنامه به نمونه‌ای ۲۰ نفری (پیش آزمون) پایایی آن به دست آمده بطوریکه ضریب آلفای کورنباخ 797/0 بوده که نشان از سطح بالای اعتماد پرسشنامه می‌باشد.نتایج تحقیق حاکی از آن است که در روش تحلیل عاملی از ترکیب ۲۹ متغیر مورد مطالعه شش عامل شناسایی شده که ۴.۷۴ درصد از واریانس اثرات گردشگری را در شهرستان مریوان تفسیر می‌کنند.

---

• مشاهده مقاله

واکاوی سازمان اقتصادی فضا با بهره گیری از روش‌های تصمیم گیری چند شاخصه (بررسی موردی شهرستان‌های مرزی استان کردستان)

مصیب قره‌بیگی؛ محمدحسین حاجیلو؛ کسرا مهمانپرست نودهی

دوره 1، شماره 4 ، دی 1400

چکیده

  برنامه ریزی منطقه ای در راستای توسعه ی اقتصادی و سازمان سیاسی فضاهای مرزی اهمیت فزاینده ای دارد و هر کشوری که بتواند ساختارها و امکانات گوناگون را به صورت منسجم و همگن در مناطق مرزی توزیع و توسعه دهد، ...  بیشتر برنامه ریزی منطقه ای در راستای توسعه ی اقتصادی و سازمان سیاسی فضاهای مرزی اهمیت فزاینده ای دارد و هر کشوری که بتواند ساختارها و امکانات گوناگون را به صورت منسجم و همگن در مناطق مرزی توزیع و توسعه دهد، از کامیابی چشمگیری برخوردار خواهد شد. از این روی، در پژوهش پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری ترکیبی از تکنیکهای تصمیم گیری چندشاخصه ی شباهت به گزینه ی ایده آل (تاپسیس) و ضریب آنتروپی شانون، کوشش شده است تا پراکنش و توسعه ی شاخص‌های توسعه فضایی در بخش‌های آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و ساخت‌های زیربنایی در استان کردستان واکاوی و ارزیابی شود و شهرستان‌های مرزی این استان با توجه به سطح برخورداری از این شاخص‌ها سطح بندی گردد. نتایج به دست از آمده از این پژوهش، نشانگر آن است که استان کردستان با وجود اینکه از موقعیت خاص و توانش بالای ژئوپلیتیکی برخوردار است، باز هم از استانهای محروم کشور به شمار می‌آید. افزون بر آن، نوعی عدم تعادل و ناهمگنی در توزیع و توسعه ی امکانات و شاخص‌های توسعه ای در سطح شهرهای مرزی استان به چشم می‌خورد. بر پایه ی واکاوی‌های انجام پذیرفته از ۱۳ شاخص سازمان فضایی از مجموع ۴ شهرستان مرزی این استان، شهرستانهای سقز و یانهدر گروه نیمه برخوردار (نیمه محروم) و دو شهرستان مریوان و سروآباد در طبقه ی بدون برخودار (محروم) جای گرفته اند. بر پایه‌ی نتایج برآمده از این پژوهش، سازمان فضایی اقتصادی در شهرستان‌های مرزی استان کردستان به شدت ناهمگن است

---

• مشاهده مقاله

سیر تحولات آمایش سرزمین در ایران

مجید کریم پور ریحان؛ شهرزاد شریف جاهد

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

  تلاش برای داشتن یک برنامه ملی آمایش سرزمین در طول ۳۵ سال گذشته همواره با موانع و چالش‌های متعددی مواجه شده است. تجربه برنامه‌ریزی از نوع آمایش سرزمین در ایران مؤید اتفاقات و تصمیم گیری‌های پر فراز و ...  بیشتر تلاش برای داشتن یک برنامه ملی آمایش سرزمین در طول ۳۵ سال گذشته همواره با موانع و چالش‌های متعددی مواجه شده است. تجربه برنامه‌ریزی از نوع آمایش سرزمین در ایران مؤید اتفاقات و تصمیم گیری‌های پر فراز و نشیبی در ابعاد مفهومی، نظریه ای، تکنیکی، رویه ای، فرایندی، سازمانی و قانونی می‌باشد که گاه منجر به پیشبرد این امر شده و گاه در جهت به انزوا کشاندن و انحراف از مسیر اصلی حرکت گردیده است. این پژوهش قصد دارد که برنامه‌ریزی آمایش سرزمین را با دیدگاه فرایندی بررسی و ارزیابی کند و در این مسیر به مفاهیم، سازمان‌های در گیر و قوانین حاکم بر نظام برنامه‌ریزی ایران در رابطه با آمایش سرزمین توجه خاص نشان دهد بر اساس مطالعات انجام شده مهم ترین علل عدم تحقق برنامه‌های آمایش سرزمین در ایران زمینه‌های مفهومی سازمانی و قانونی است. با وجود برداشت‌های نادرست و شناخت‌های اندکی از مقوله آمایش سرزمین، شرایط جغرافیای سرزمین پیچیده و متنوع ایران، قوانین کم و بیش مستقل و الزام آور مرتبط با آن، جایگاه تشکیلاتی متزلزل و مبهم و نیز وجود نگاه غالب بخشی در برنامه ریزی‌های میان مدت توسعه اقتصادی و اجتماعی، عملیاتی شدن برنامه‌های آمایش با مشکلات فراوانی مواجه است.

---

• مشاهده مقاله

دیاسپورا، تعارض و ناسیونالسیم

محمدرضا عبداله‌پور؛ صادق زیباکلام

دوره 1، شماره 4 ، دی 1400

چکیده

  دیاسپورا، موجی است که که در دهه‌های اخیر موجد تعارض و بسط گرایشات ملی گرایانه در منطقه خاورمیانه گردیده است. در این راستا کردها، که چهارمین گروه قومی در خاورمیانه را تشکیل می‌دهند بدنبال تبعیدهای اجباری ...  بیشتر دیاسپورا، موجی است که که در دهه‌های اخیر موجد تعارض و بسط گرایشات ملی گرایانه در منطقه خاورمیانه گردیده است. در این راستا کردها، که چهارمین گروه قومی در خاورمیانه را تشکیل می‌دهند بدنبال تبعیدهای اجباری به غرب، خیزشی را در جوامع میزبان بوجود آورده اند که نمود آن در کشورهای خود محسوس است که این نمود را می‌توان در رستاخیز فکری کردها مشاهده نمود. این تحقیق با روشی تحلیلی - توصیفی در پی آنست که نشان دهد، دیاسپورای کرد در جوامع غربی بر تعارضات هویتی و ناسیونالیسم کرد تاثیر گذار بوده است. دیاسپورا، موجی است که که در دهه‌های اخیر موجد تعارض و بسط گرایشات ملی گرایانه در منطقه خاورمیانه گردیده است. در این راستا کردها، که چهارمین گروه قومی در خاورمیانه را تشکیل می‌دهند بدنبال تبعیدهای اجباری به غرب، خیزشی را در جوامع میزبان بوجود آورده اند که نمود آن در کشورهای خود محسوس است که این نمود را می‌توان در رستاخیز فکری کردها مشاهده نمود.

---

• مشاهده مقاله

گردشگری شهری و پیوند عملکردی آن با اکوتوریسم کوهستانی مطالعه موردی: پهنه‌های کوهستانی استان تهران

فرشته رضایی؛ شهریار خالدی؛ شبنم خالدی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1400

چکیده

  در این مقاله ویژگی‌های اصلی اکوتوریسم استان تهران مورد بررسی قرار گرفته است، و به اهمیت جاذبه‌های طبیعی، مشخصه‌های جغرافیایی و زیست شناسی اشاره گردید. از آنجائیکه اکوتوریست‌ها برای فرار از فشار در ...  بیشتر در این مقاله ویژگی‌های اصلی اکوتوریسم استان تهران مورد بررسی قرار گرفته است، و به اهمیت جاذبه‌های طبیعی، مشخصه‌های جغرافیایی و زیست شناسی اشاره گردید. از آنجائیکه اکوتوریست‌ها برای فرار از فشار در زندگی شهری به دامن طبیعت پناه می‌برند. در این میان اکوتوریسم کوهستانی در جایگاه ویژه‌ای قرار گرفت. استان تهران، استانی جذاب برای برنامه‌ریزان توسعه گردشگری طبیعی و اکوتوریست‌ها است. بویژه پهنه‌های کوهستانی که جای جای این استان را در بر گرفته است. این استان با دارا بودن ۴۰ درصد پهنه‌های کوهستانی پر جمعیت‌ترین استان کشور، جایگاه مناسب و ظرفیت‌های بالایی از اکوتوریسم را در بر دارد. از اهداف این پژوهش، ارزیابی توان اکو توریستی شهری و موازنه بین حفاظت محیط‌های زیست طبیعی با نیازهای گردشگران می‌باشد.بویژه پهنه‌های کوهستانی که جای جای این استان را در بر گرفته است. این استان با دارا بودن ۴۰ درصد پهنه‌های کوهستانی پر جمعیت‌ترین استان کشور، جایگاه مناسب و ظرفیت‌های بالایی از اکوتوریسم را در بر دارد. از اهداف این پژوهش، ارزیابی توان اکو توریستی شهری و موازنه بین حفاظت محیط‌های زیست طبیعی با نیازهای گردشگران می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله

قابلیت‌ها و تنگناهای جزایر خلیج فارس به منظور توسعه گردشگری مطالعه موردی: جزیره‌ی قشم

مریم کریمیان بستانی؛ حامد کرد روپس؛ صاحبداد جوبه؛ مرجان کریمیان بستانی

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

  طی دهه‌های گذشته در بیشتر جزایر ایرانی خلیج فارس، بهره‌برداری از منابع و ذخایر طبیعی و معدنی به طور مداوم افزایش یافته است و به دنبال آن فشار بر منابع طبیعی و معدنی، زمینه‌ی بروز چالش‌های جدی از جمله: ...  بیشتر طی دهه‌های گذشته در بیشتر جزایر ایرانی خلیج فارس، بهره‌برداری از منابع و ذخایر طبیعی و معدنی به طور مداوم افزایش یافته است و به دنبال آن فشار بر منابع طبیعی و معدنی، زمینه‌ی بروز چالش‌های جدی از جمله: نبود ثبات اقتصادی، کاهش رفاه اجتماعی و در نتیجه تشدید بیکاری و خالی شدن جمعیت بومی ساکن را در این مناطق به وجود آورده است. بنابراین جایگزینی منابع جدید کسب در آمد، با استفاده از تمامی امکانات و قابلیت‌ها ضروری به نظر می‌رسد. در این راستا، توسعه‌ی گردشگری به عنوان نیازی اساسی مطرح می‌شود. لذا بررسی موانع و استعدادهای بالقوهی اکو توریستی (دریا، ساحل، ورزش‌های آبی، تاریخی و فرهنگی موجود در جزایر که می‌تواند راه گشای بسیاری از مشکلات اقتصادی ساکنین باشد، ضرورت می‌یابد. از این رو در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و شیوه‌های تحقیق مرور متن، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخآن‌های و همچنین روش تحقیق موردی و مشاهده در بستر مطالعات میدانی، ابتدا ضمن بررسی ادبیات موضوع مورد پژوهش، به ویژگی‌های جزیره قشم پرداخته شده است و سپس با استفاده از مدل SWOT، قابلیت‌ها و تنگناهای توسعه‌ی گردشگری در جزیره قشم، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصله از پژوهش نشان می‌دهد که با توجه به مفهوم و هدف آرمانی توسعه گردشگری و پایدارسازی فعالیتهای ساکنین در جزیره قشم، بایستی ضمن ایجاد توسعه‌ی متوازن میان بخش‌های مختلف اقتصادی، راهبردهایی از قبیل: شناخت ظرفیت‌های متنوع منطقه، بالا بردن کیفیت ساحل، برقراری شرایط مناسب فرهنگی، اجتماعی و محیطی برای بومیان،

---

• مشاهده مقاله

ارزیابی گردشگری تاریخی – فرهنگی با تاکید بر مفهوم توسعه پایدار گردشگری (نمونه موردی: شهرستان گرمسار)

پروانه زیویار

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1400

چکیده

  گردشگری پایدار گردشگری است که توسعه و بقا یافته در یک حوزه (جامعه و محیط) و در همان روش و مقیاس در یک دوره نامحدود باقی میماند و باعث ایجاد مخاطرات و تنزل و ممانعت از توسعه برای محیطی که در آن رشد کرده نمی‌شود ...  بیشتر گردشگری پایدار گردشگری است که توسعه و بقا یافته در یک حوزه (جامعه و محیط) و در همان روش و مقیاس در یک دوره نامحدود باقی میماند و باعث ایجاد مخاطرات و تنزل و ممانعت از توسعه برای محیطی که در آن رشد کرده نمی‌شود و فرصت انجام مناسب دیگر فعالیت‌ها و فرایندها را محدود نمی‌کند. همچنین این گردشگری بی شک نقش مؤثری در اشتغالزایی، افزایش درآمد، ایجاد وحدت میان قومیت‌ها و عدالت اجتماعی را ایفا می‌نماید. از همین رو امروزه یکی از مصادیق گردشگری پایدار توجه به امکان تاریخی شهرها و استفاده از پتانسیل‌های موجود علاوه بر رونق صنعت گردشگری است که توانایی توسعه منطقه‌ای را دارا می‌باشد. در این راستا، پژوهش حاضر به ارزیابی گردشگری شهرستان گرمسار بویژه تاریخی و فرهنگی با تاکید بر پایداری می‌پردازد. این مقاله در ابتدا با استفاده از مطالعات کتابخآن‌های و منابع لاتین به مروری مختصر بر ادبیات موضوع و روش تحقیق یعنی تکنیک‌های ANP، SWOT و FUZZY اشاره می‌شود و سپس به بررسی نمونه موردی با استفاده از تکنیک‌های ذکر شده پرداخته می‌شود. از نتایج حاصله نیز شناخت پتانسیل‌ها و ضعف‌های موجود در منطقه گرمسار است که با ارائه پیشنهادات سازنده سعی در بهبود هر چه بهتر منطقه مورد مطالعه می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله

تحلیلی بر فرصت‌ها و چالش‌های توسعه صنعت گردشگری در شهر جوانرود

ابوالفضل مرادی؛ حسن محمدیان مصم؛ سامان حیدری؛ پرویز آقایی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1400

چکیده

  گردشگری، یکی از پویاترین فعالیت‌های اقتصادی عصر حاضر است که می‌تواند نقش مهمی در توسعه شهرها و نیل به پایداری ایفا کند. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی فرصت‌ها و چالش‌های توسعه گردشگری و ارائه ...  بیشتر گردشگری، یکی از پویاترین فعالیت‌های اقتصادی عصر حاضر است که می‌تواند نقش مهمی در توسعه شهرها و نیل به پایداری ایفا کند. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی فرصت‌ها و چالش‌های توسعه گردشگری و ارائه راهبردهایی برای ارتقای زیست پذیری و پایداری شهر جوانرود می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می‌باشد و از روش نمونه گیری غیر احتمالی آسان و مصاحبات نیم ساخت یافته به منظور شناسایی عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی (فرصت‌ها و تهدیدها) بهره گرفته شده و داده‌های به دست آمده با مدل SWOT تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که گردشگری شهر جوانرود با ضعفهای داخلی عدیده از جمله کمبود تسهیلات اقامتی، ضعف مدیریتی، نارسایی در بازاریابی و عدم وجود NGOهای فعال در زمینه گردشگری است. در مقابل مهم‌ترین قوت داخلی، وجود بازارچه مرزی فعال می‌باشد. همچنین مهم‌ترین فرصت بیرونی، صادرات محصولات شهر و تبدیل شدن به قطب گردشگری منطقه است. در مقابل مهم‌ترین تهدید بیرونی، نداشتن زیرساخت‌های ارتباطی مناسب و ظهور رقبای منطقه‌ای نیرومند در زمینه گردشگری می‌باشد. بنابراین راهبردهایی برای کاهش نقاط ضعف و استفاده بهینه از فرصت‌ها تدوین گردید و در نهایت راهبردهای منتخب بر اساس ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی( QSPM) اولویت‌بندی شد که راهبرد بهبود خدمات و تسهیلات رفاهی و اقامتی و راهبرد بازاریابی کار آمد گردشگری در جهت جذب گردشگران و سرمایه‌گذاران، به ترتیب در اولویت اول و دوم قرار گرفتند

---

• مشاهده مقاله

تحلیل آمایش انسانی موثر بر مدیریت بحران بیابان زائی در شهرستان ورامین

محمد صادق صبوری؛ مهدی پارسافر؛ مهرداد نیکنامی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1400

چکیده

  این مطالعه با هدف تعیین نقش متغیرهای جغرافیای انسانی در ابعاد اجتماعی – اقتصادی در گستره جغرافیائی متغیرها برای کاهش بیان زائی در استان تهران و در منطقه ورامین انجام شد. نوع تحقیق حاضر کاربردی بود ...  بیشتر این مطالعه با هدف تعیین نقش متغیرهای جغرافیای انسانی در ابعاد اجتماعی – اقتصادی در گستره جغرافیائی متغیرها برای کاهش بیان زائی در استان تهران و در منطقه ورامین انجام شد. نوع تحقیق حاضر کاربردی بود که به روش علی - ارتباطی انجام شد. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده گردید. بر اساس این فرمول و با درجه خطای ۵ درصد، حجم نمونه ۲۳۸ نفر تعیین شد که به شیوه طبقه‌ای تناسبی انتخاب شدند. روائی ابزار تحقیق که پرسشنامه‌ای محقق ساخت بود بر اساس نظر متخصصین مرتبط و پایایی آن نیز با آلفای کرونباخ محاسبه گردید که این ضریب 93/0 بدست آمد. نتایج تحقیق برای متغیرهای مختلف بر اساس آزمون رگرسیون نشان داد، مؤلفه افزایش مشارکت همگانی با شیب خط رگرسیونی 732/0، مولفه خرده فرهنگ‌ها (727/0)، نگرش بهره‌برداران (704/0)، حمایت اقتصادی دولت با ضریب 798/0، مولفه میزان استفاده از روش‌های ترویجی در این مدل برابر با 799/0 و درآمد بهره‌برداران در این مدل برابر با 716/0 واحد توان تبیین واریانس نقش مثبت در متغیر بیابان‌زدایی داشتند.

---

• مشاهده مقاله

سنجش آمایش دفاعی و برخورداری فضا با بهره گیری از روش ترکیب خطی وزن دار و ضریب آنتروپی شانون (نمونه‌ی موردی؛ شهرستآن‌های استان سیستان و بلوچستان)

مصیب قره‌بیگی؛ زهرا پیشگاهی فرد؛ محمدرضا سعیدزاده

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

  بررسی نابرابری و چگونگی پراکنش فضایی آن در محدوده‌های جغرافیایی مختلف، در سال‌های اخیر مورد اقبال برنامه ریزان و سیاستمداران قرار گرفته و وجود نابرابری در ابعاد مختلف آن، از نشانه‌های مهم توسعه نیافتگی ...  بیشتر بررسی نابرابری و چگونگی پراکنش فضایی آن در محدوده‌های جغرافیایی مختلف، در سال‌های اخیر مورد اقبال برنامه ریزان و سیاستمداران قرار گرفته و وجود نابرابری در ابعاد مختلف آن، از نشانه‌های مهم توسعه نیافتگی به شمار می‌رود. از جمله عواملی که می‌تواند ثبات و پایداری نسبی را در مناطق ایجاد کند و تنش و منازعه را دست کم در حوزهی فقر و محرومیت اقتصادی بکاهد، توسعهی همگن و سازمان فضایی بهینه است. چنین امری باید در پی توسعه‌ی همه جانبه و همگن مناطق باشد و سازمان سیاسی فضا را بگونه‌ای سامان بخشد که شاخص‌های توسعه در آن رشد یابد و زمینه‌های محرومیت و نابرخورداری به حداقل برسد. بر این پایه، پژوهش پیش رو، با روش على - مقایسه‌ای و بر پایه‌ی روش‌های تصمیم گیری چند معیاره، کوشیده است تا میزان توسعه و برخورداری فضایی شهرستآن‌های منتخب استان سیستان و بلوچستان را و کاری نماید. بدین منظور، پنج شاخص سرانهی فضای سبز شهری، معکوس بار تکفل، در صد باسوادی، معکوس خانوار به مسکن و ضریب اشتغال زنان انتخاب و میزان برخورداری پنج شهرستان چابهار، ایرانشهر، دلگان، کنارک و نیک شهر در استان سیستان و بلوچستان از هر کدام از این شاخص‌ها با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار و ضریب آنتروپی شانون سنجیده شده است. نتایج این پژوهش، نشانگر آن است که شهرستان ایرانشهر از نظر بهره مندی از پنج شاخص یاد شده در رتبه‌ی نخست و شهرستان چابهار در رتبه‌ی دوم و شهرستآن‌های نیکشهر، دلگان و کنارک نیز به ترتیب بی بهره‌ترین شهرستان از مجموع چهار شهر

---

• مشاهده مقاله

تأثیر قاچاق مواد مخدر بر مؤلفه آمایش سرزمین در امنیت ملی ایران

احمد سوار رخش؛ علی اصغر تباور؛ عزت الله عزتی

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

  امنیت، مفهومی چند وجهی و همزاد با مفاهیمی مانند قدرت، تهدید و آسیب است. تعاریف موجود در فرهنگ‌ها، امنیت را، احساس آزادی از ترس، یا احساس ایمنی که ناظر بر امنیت مادی و روانی هستند، تعریف می‌کنند. مفهوم ...  بیشتر امنیت، مفهومی چند وجهی و همزاد با مفاهیمی مانند قدرت، تهدید و آسیب است. تعاریف موجود در فرهنگ‌ها، امنیت را، احساس آزادی از ترس، یا احساس ایمنی که ناظر بر امنیت مادی و روانی هستند، تعریف می‌کنند. مفهوم امنیت ملی، با تأخیر سیصد ساله نسبت به دولت ملی و در اوان قرن حاضر، به متون سیاسی راه یافته و غالب نظریه پردازان، آن را دفاع در برابر تهدیدات خارجی و نظامی، فرضی یا واقعی، و بالقوه یا آنی با جهت گیری ژئوپولیتیک انگاشته که انگاره‌های فلسفی اصلی آن، همان آموزه‌های مکتب واقع گرای سیاست قدرتمندانه است. منظور از آمایش سرزمین، ساماندهی فضا و استفاده بهینه از کلیه منابع طبیعی و غیر طبیعی در مقیاس کشور می‌باشد که در آن جغرافیا و جمعیت به عامل سیاست پیوند خورده و تعامل آن‌ها با یکدیگر، در قدرت و امنیت ملی کشور، تأثیر بسزایی خواهد داشت. سیر تحولات در کشورهای در حال توسعه، نشان می‌دهد که نقش عوامل غیردولتی مانند قاچاق مواد مخدر، و عوامل داخلی مانند تنش‌های قومی، بر امنیت ملی، تأثیر مضاعفی یافته است. بنابراین، مبنای امنیت، هم اینک «توسعه» به شمار می‌رود. این مقاله، با روش تحلیلی - توصیفی، و با استفاده از منابع و اسناد کتابخانه ای، در پی تبیین تأثیرات سوء قاچاق مواد مخدر، بر یکی از مؤلفه‌های بسیار مهم در امنیت ملی کشور، یعنی «آمایش سرزمین» است تا بدین وسیله، فرضیه وجود پیامدهای منفی از این طریق بر امنیت کشور، به آزمون کشیده شود.

---

• مشاهده مقاله

سنجش سطح کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر طبس)

محمد کاظمی؛ سامان حیدری؛ حسین محمدیان مصمم؛ ابوالفضل مرادی

دوره 1، شماره 3 ، مهر 1400

چکیده

  در عصر حاضر برنامه ریزان حوزه اجتماعی و مدیریت شهری، ارتقای شاخص‌های ذهنی و عینی کیفیت زندگی را امری ضروری برای بهبود زندگی اجتماعی و رفاهی شهروندان مورد توجه قرار می‌دهند. هدف پژوهش حاضر سنجش بعد ذهنی ...  بیشتر در عصر حاضر برنامه ریزان حوزه اجتماعی و مدیریت شهری، ارتقای شاخص‌های ذهنی و عینی کیفیت زندگی را امری ضروری برای بهبود زندگی اجتماعی و رفاهی شهروندان مورد توجه قرار می‌دهند. هدف پژوهش حاضر سنجش بعد ذهنی و عینی کیفیت زندگی شهر طبس می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر روش توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری تمام شهروندان شهر طبس هستند که تعداد ۳۸۰ نفر از آن‌ها بر اساس فرمول کوکران به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری به صورت غیر احتمالی ساده بوده و پرسشنامه ساختار یافته، میان پرسش شوندگان توزیع گردید. داده‌های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. آزمون‌های مورد استفاده در این نرم افزار، T تک نمونه ای، همبستگی پیرسون، و آزمون فریدمن جهت رتبه‌بندی عملکرد شاخص‌های پژوهش می‌باشند. نتایج حاصل از پژوهش و تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که کیفیت زندگی شهر طبس در حد مطلوبی قرار ندارد و میانگین آن برابر با 2.67 است که کمتر از میانگین متوسط (۳) می‌باشد. در ادامه نشان داده شد که میان تمام شاخص‌های بررسی شده در پژوهش همبستگی مثبتی وجود دارد، یعنی با افزایش کیفیت هر کدام از آن‌ها میزان کیفیت دیگر شاخص‌ها نیز افزایش می‌یابد و بالعکس. همچنین با استفاده از آزمون فریدمن نشان داده شد که با کیفیت‌ترین شاخص مربوط به امنیت شهروندان و بی کیفت‌ترین شاخص مربوط شاخص حمل و نقل می‌باشد. در نهایت پیشنهادهایی برای بهبود کیفیت زندگی در شهر طبس مطرح گردید.

---

• مشاهده مقاله

جایگاه کشاورزی پایدار در توسعه پایدار روستایی نمونه موردی: دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان ابهر)

سعید صالحیان بادی؛ الهه اکبر پور؛ خدیجه طالبی؛ عتیق اله قمری

دوره 1، شماره 3 ، مهر 1400

چکیده

  کشاورزی پایدار نوعی کشاورزی است که در جهت منافع انسان بوده، کارایی بیشتری در استفاده از منابع دارد و با محیط در توازن است. کشاورزی پایدار در سطح ملی جدا از توسعه پایدار در سطح روستاها نیست. با توجه به اهمیت ...  بیشتر کشاورزی پایدار نوعی کشاورزی است که در جهت منافع انسان بوده، کارایی بیشتری در استفاده از منابع دارد و با محیط در توازن است. کشاورزی پایدار در سطح ملی جدا از توسعه پایدار در سطح روستاها نیست. با توجه به اهمیت و جایگاه کشاورزی پایدار در توسعه پایدار روستایی، در این پژوهش بررسی و ارائه مدلی جهت ارتباط بین کشاورزی پایدار و توسعه پایدار روستایی در دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان ابهر صورت گرفته است. روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بوده و جامعه آماری تحقیق تمامی روستاهای دهستان حومه شهرستان ابهر (12543 نفر = N) می‌باشد. حجم نمونه با روش کو کران ۳۰۰ خانوار برآورد شده است. ضریب آلفای کرونباخ به منظور تشخیص پایایی ۷۶/. محاسبه گردید و فرضیه‌های تحقیق با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری (SEM) در نرم افزار AMOSE مورد آزمون قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مقدار «شاخص نیکویی برازش» این مدل برابر 97/0 می‌باشد بنابراین، مدل برازش قابل قبولی با واقعیت دارد. میزان ضریب بدست آمده بیانگر اثر مستقیم کشاورزی پایدار بر توسعه پایدار روستائی به میزان (47/0) است. این مدل بیانگر وجود روابط مثبت بین عوامل دخیل در کشاورزی پایدار و عوامل اثر گذار بر توسعه پایدار روستایی می‌باشد. بنابراین توسعه کشاورزی پایدار می‌تواند نقش چشمگیری در توسعه پایدار روستائی منطقه داشته باشد.

---

• مشاهده مقاله

توسعه‌ی هژمونیک ایران در منطقه‌ی خزر و فراخزر

مصیب قره‌بیگی؛ حسین ربیعی؛ سجاد پورعلی

دوره 1، شماره 3 ، مهر 1400

چکیده

  منطقه‌ی خزر تا پیش از فروپاشی شوروی سابق از اهمیت چندانی برخوردار نبوده؛ اما در یک دهه‌ی گذشته، کشف منابع جدید انرژی در این منطقه و اهمیت یافتن موقعیت ژئوپلیتیک آن که در مسیر اروپا، آسیا و خاورمیانه ...  بیشتر منطقه‌ی خزر تا پیش از فروپاشی شوروی سابق از اهمیت چندانی برخوردار نبوده؛ اما در یک دهه‌ی گذشته، کشف منابع جدید انرژی در این منطقه و اهمیت یافتن موقعیت ژئوپلیتیک آن که در مسیر اروپا، آسیا و خاورمیانه قرار دارد و نیز نقش مهم آن در ایجاد توازن قدرت در جهان، توجه شدید کشورهای غرب و روسیه به این منطقه را برانگیخت. منطقه‌ی فراخزر نیز که در زمان اتحاد جماهیر شوروی به بخش‌های شرقی دریای خزر اطلاق می‌شد و از دید جغرافیایی می‌توان آن را به قلمروهای غربی خزر هم تعمیم داد، نگاه کشورهای قدرتمند را به خود جلب کرده است. تحولات آینده‌ی این دو منطقه و نقش آن در قدرت و هژمونی کشورها، ایجاب می‌کند که ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای منطقه‌ی خزر، برای گسترش دامنه‌ی نفوذ خود در آنجا برنامه‌ریزی کند. ایران از میان همه‌ی کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و به ویژه در مقایسه با روسیه، دارای مزیت‌ها و توانش‌های هژمونیک مساعدتری است که این کشور را برای در پیش گرفتن سیاست خارجی پیشرونده توانا می‌سازد. این مقاله با تکیه بر مفهوم پسامدرن هژمونی در ژئوپلیتیک که ملهم از نظریات آنتونیو گرامشی و مکتب فرانکفورت است، به طرح این فرضیه می‌پردازد که ایران می‌تواند با تکیه بر توانش‌های ژئوپلیتیک خود در سیاست خارجی، نفوذ منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای فراوانی در خزر بدست آورد که «بار هژمونیک» به سیاست خارجی ایران می‌بخشد. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات و یافته‌های آن، به روش کتابخانه‌ای و استادی گردآوری شده است. بررسی نشان می‌دهد که ایران با تکیه بر توانش‌های ژئوپلیتکی در سیاست خارجی خود، می‌تواند هژمونی خود را در این منطقه برقرار و پایدار سازد.

---

• مشاهده مقاله

بررسی توسعه یافتگی سکونتگاه‌های روستایی بخش پاریز شهرستان سیرجان از طریق تکنیک TOPSIS

غلامرضا دین پناه؛ محمد ی صادق صبور

دوره 1، شماره 3 ، مهر 1400

چکیده

  با توجه به اهمیت و جایگاهی که روستا در ایران دارد و به دلیل اهمیت این موضوع، پنج برنامه پیش از انقلاب و چهار برنامه بعد از انقلاب جهت توسعه روستایی تدوین و اجرا شده است. متأسفانه هنوز بخش‌های مختلف اقتصادی ...  بیشتر با توجه به اهمیت و جایگاهی که روستا در ایران دارد و به دلیل اهمیت این موضوع، پنج برنامه پیش از انقلاب و چهار برنامه بعد از انقلاب جهت توسعه روستایی تدوین و اجرا شده است. متأسفانه هنوز بخش‌های مختلف اقتصادی کشور نتوانسته است در زمینه برنامه‌های اقتصادی – اجتماعی موجبات توسعه ملی، منطقه‌ای و محلی را در محدوده هدف‌های خود فراهم سازد. هدف این تحقیق بررسی توسعه یافتگی سکونتگاه‌های روستایی بخش پاریز شهرستان سیرجان می‌باشد. تعداد سکونتگاه‌ها ۶۸ مورد می‌باشند. جهت رتبه بندی سکونتگاه‌های بخش از روش TOPSIS استفاده شد. نتایج نشان داد که بر اساس میزان محاسبه شده، حداقل ۰۵۳/. برای گوش ترکی و حداکثر 812/0 برای شهر پاریز می‌باشد و میانگین آن برابر 16/0 است. دامنه نوسان سطح توسعه‌یافتگی سکونتگاه‌های بخش 76/0 برآورد شده است. همچنین 11 سکونتگاه در حال توسعه و 55 سکونتگاه توسعه نیافته می‌باشند.تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت معناداری بین میانگین‌های C_i^*های سطوح توسعه وجود دارد.

---

• مشاهده مقاله

برنامه‌ریزی توسعه اکوتوریسم پایدار با استفاده از تکنیک SWOT (مطالعه موردی: شهرستان سردشت)

سامان حیدری؛ کیوان باقری؛ ادریس یوسف زاده

دوره 1، شماره 3 ، مهر 1400

چکیده

  اکوتوریسم یا طبیعت گردی یکی از شاخه ای گردشگری است که مبتنی بر جاذبه‌های طبیعی است. شناسایی مناطق مستعد طبیعت گردی و برنامه‌ریزی برای این مناطق، به منظور جذب علاقه مندان و ایجاد امکانات زیربنایی برای ...  بیشتر اکوتوریسم یا طبیعت گردی یکی از شاخه ای گردشگری است که مبتنی بر جاذبه‌های طبیعی است. شناسایی مناطق مستعد طبیعت گردی و برنامه‌ریزی برای این مناطق، به منظور جذب علاقه مندان و ایجاد امکانات زیربنایی برای آن‌ها از جمله راهکارهایی توسعه صنعت اکوتوریسم است. در همین راستا هدف پژوهش حاضر شناسایی و بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید اکوتوریسم شهرستان سردشت و ارئه راهکارهای مناسب جهت توسعه پایدار آن می‌باشد. این پژوهش توصیفی – تحلیلی و از نوع پیمایشی است و اطلاعات مورد نیاز از بررسی‌های کتابخانه ای، مطالعات میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) بدست آمده است. تحلیل داده‌ها در این پژوهش با استفاده از تکنیک Swot صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شهرستان سردشت در راستای توسعه پایدار اکوتوریسم با ضعف‌های بیشتری نسبت به قوتها و تهدیدهای بیشتری نسبت به فرصت‌ها روبرو است. همچنین بیشترین نقاط قوت محدوده مربوط به عامل محیطی، بیشترین نقاط ضعف محدوده مربوط به عامل اقتصادی، بیشترین فرصتهای محدوده مربوط به عامل اجتماعی و فرهنگی و بیشترین تهدیدهای محدوده مربوط به عامل محیطی می‌باشد و راهبرد قابل قبول جهت استفاده از قابلیت‌ها و رفع تنگناهای توسعه اکوتوریسم پایدار محدوده ابتدا راهبرد تدافعی و سپس راهبرد بازنگری می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله

آمایش نظم و امنیت شهری با استفاده از رویکرد طراحی CPTED

علیرضا خواجه شاهکوهی؛ حسین موسی زاده؛ مهدی خداداد

دوره 1، شماره 4 ، دی 1400

چکیده

  توجه به ارتباط بین امنیت و ساختار شهرها و افزایش ایمنی آن از طریق بهبود در طراحی محیط مقوله ای است که در بسیاری از برنامه ریزی‌ها نادیده انگاشته می‌شود. افزایش امنیت محیط شهری در راستای تحقق شهر سالم ...  بیشتر توجه به ارتباط بین امنیت و ساختار شهرها و افزایش ایمنی آن از طریق بهبود در طراحی محیط مقوله ای است که در بسیاری از برنامه ریزی‌ها نادیده انگاشته می‌شود. افزایش امنیت محیط شهری در راستای تحقق شهر سالم و امن از مهمترین رویکردهایی است که در سالهای اخیر مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. در پژوهش حاضرا پس از ذکر مقدمه ای در رابطه با مدل CPTED، امنیت و رویکردهای پیشگیرانه جرائم شهری، به تبیین محتوی و تأثیر رویکرد مذبور بر ارتقاء امنیت و در پیشگیری از جرم پرداخته شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی امنیت شهر کلاله در استان گلستان و افزایش آن، بعنوان مهمترین رویکرد در جلوگیری از وقوع جرم و ایجاد امنیت با استفاده از اصول cpted در این شهر می‌باشد. این مقاله با بکارگیری روش اسنادی و استفاده از رویکرد cpted شهر کلاله را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و در نتیجه مشکلات و امنیت آن را با ارائه راهکارهایی مناسب در هر بخش از پژوهش برای کمک به برنامه ریزان و طراحان شهری در جهت طراحی محیط شهری ایمن و ارتقاء نظم و امنیت ارزیابی می‌کند. نتایج بدست آمده گویای آن است که این شهر از لحاظ امنیت در سطح متوسط به بالا قرار گرفته و با اتخاذ و به کار گیری پیشنهادات پژوهش می‌توان به ارتقاء نظم و امنیت شهر دست یافت. 

---

• مشاهده مقاله