آمایش و توسعه

آسیب‌شناسی آمایشی نقش و جایگاه کارگزاری انسان در مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران

مصطفی رشیدی؛ حیدر لطفی؛ کیومرث یزدان‌پناه؛ ازیر بلوچ

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

یکی از چالش‌های جامعه جغرافیایی ایران جبرگرایی ساختاری جغرافیایی است که تمامی محرک‌های توسعه را در ظرفیت‌های طبیعی و موقعیت و وضعیت سرزمینی می‌بینند. این امر سبب عدم توجه به نقش و توانایی انسان ایرانی ... بیشتر یکی از چالش‌های جامعه جغرافیایی ایران جبرگرایی ساختاری جغرافیایی است که تمامی محرک‌های توسعه را در ظرفیت‌های طبیعی و موقعیت و وضعیت سرزمینی می‌بینند. این امر سبب عدم توجه به نقش و توانایی انسان ایرانی در فضای سرزمینی ایران شده است. از این رو در این مقاله سعی شده تا کارگزاری انسان به عنوان عنصر مغفول در بحث‌های جغرافیایی در مورد مدیریت سرزمینی مورد توجه و بررسی قرار گیرد. اما در این مقاله تلاش بر این است که جدای از توجه به نقشو جایگاه انسان، نوعی نگاه انتقادی و واقع گرایانه به نقش آفرینی انسان در فضای جغرافیایی کشور ایران اتخاذ شود و به عبارتی نقش انسان در چالش‌ها و آسیب‌های مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران از منظر آمایش سرزمین مورد تحلیل قرار گیرد. سوال اصلی این مقاله نیز عبارت است از: نقش و جایگاه کارگزاری انسان در چالش‌ها و آسیب‌های مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران چگونه است؟ این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی بوده و در برخی از مباحث نیز به موضوعات نظری و بنیادی نزدیک شده است. همچنین این مقاله به شیوه‌ای تحلیلی- توصیفی نگاشته شده و داده‌های آن نیز به روش کتابخانه‌ای و اسنادی تدوین شده است. البته تحقیق حاضر بیشتر جنبه تحلیلی و کمتر به گردآوری داده‌ها و استفاده از منابع گسترده پرداخته است.

مشاهده مقاله

سیر تحولات آمایش سرزمین در ایران

مجید کریم پور ریحان؛ شهرزاد شریف جاهد

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

تلاش برای داشتن یک برنامه ملی آمایش سرزمین در طول ۳۵ سال گذشته همواره با موانع و چالش‌های متعددی مواجه شده است. تجربه برنامه‌ریزی از نوع آمایش سرزمین در ایران مؤید اتفاقات و تصمیم گیری‌های پر فراز و ... بیشتر

مشاهده مقاله

سنجش آمایش دفاعی و برخورداری فضا با بهره گیری از روش ترکیب خطی وزن دار و ضریب آنتروپی شانون (نمونه‌ی موردی؛ شهرستآن‌های استان سیستان و بلوچستان)

مصیب قره‌بیگی؛ زهرا پیشگاهی فرد؛ محمدرضا سعیدزاده

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

بررسی نابرابری و چگونگی پراکنش فضایی آن در محدوده‌های جغرافیایی مختلف، در سال‌های اخیر مورد اقبال برنامه ریزان و سیاستمداران قرار گرفته و وجود نابرابری در ابعاد مختلف آن، از نشانه‌های مهم توسعه نیافتگی ... بیشتر بررسی نابرابری و چگونگی پراکنش فضایی آن در محدوده‌های جغرافیایی مختلف، در سال‌های اخیر مورد اقبال برنامه ریزان و سیاستمداران قرار گرفته و وجود نابرابری در ابعاد مختلف آن، از نشانه‌های مهم توسعه نیافتگی به شمار می‌رود. از جمله عواملی که می‌تواند ثبات و پایداری نسبی را در مناطق ایجاد کند و تنش و منازعه را دست کم در حوزهی فقر و محرومیت اقتصادی بکاهد، توسعهی همگن و سازمان فضایی بهینه است. چنین امری باید در پی توسعه‌ی همه جانبه و همگن مناطق باشد و سازمان سیاسی فضا را بگونه‌ای سامان بخشد که شاخص‌های توسعه در آن رشد یابد و زمینه‌های محرومیت و نابرخورداری به حداقل برسد. بر این پایه، پژوهش پیش رو، با روش على - مقایسه‌ای و بر پایه‌ی روش‌های تصمیم گیری چند معیاره، کوشیده است تا میزان توسعه و برخورداری فضایی شهرستآن‌های منتخب استان سیستان و بلوچستان را و کاری نماید. بدین منظور، پنج شاخص سرانهی فضای سبز شهری، معکوس بار تکفل، در صد باسوادی، معکوس خانوار به مسکن و ضریب اشتغال زنان انتخاب و میزان برخورداری پنج شهرستان چابهار، ایرانشهر، دلگان، کنارک و نیک شهر در استان سیستان و بلوچستان از هر کدام از این شاخص‌ها با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار و ضریب آنتروپی شانون سنجیده شده است. نتایج این پژوهش، نشانگر آن است که شهرستان ایرانشهر از نظر بهره مندی از پنج شاخص یاد شده در رتبه‌ی نخست و شهرستان چابهار در رتبه‌ی دوم و شهرستآن‌های نیکشهر، دلگان و کنارک نیز به ترتیب بی بهره‌ترین شهرستان از مجموع چهار شهر

مشاهده مقاله

تأثیر قاچاق مواد مخدر بر مؤلفه آمایش سرزمین در امنیت ملی ایران

احمد سوار رخش؛ علی اصغر تباور؛ عزت الله عزتی

دوره 2، شماره 5 ، فروردین 1401

چکیده

امنیت، مفهومی چند وجهی و همزاد با مفاهیمی مانند قدرت، تهدید و آسیب است. تعاریف موجود در فرهنگ‌ها، امنیت را، احساس آزادی از ترس، یا احساس ایمنی که ناظر بر امنیت مادی و روانی هستند، تعریف می‌کنند. مفهوم ... بیشتر امنیت، مفهومی چند وجهی و همزاد با مفاهیمی مانند قدرت، تهدید و آسیب است. تعاریف موجود در فرهنگ‌ها، امنیت را، احساس آزادی از ترس، یا احساس ایمنی که ناظر بر امنیت مادی و روانی هستند، تعریف می‌کنند. مفهوم امنیت ملی، با تأخیر سیصد ساله نسبت به دولت ملی و در اوان قرن حاضر، به متون سیاسی راه یافته و غالب نظریه پردازان، آن را دفاع در برابر تهدیدات خارجی و نظامی، فرضی یا واقعی، و بالقوه یا آنی با جهت گیری ژئوپولیتیک انگاشته که انگاره‌های فلسفی اصلی آن، همان آموزه‌های مکتب واقع گرای سیاست قدرتمندانه است. منظور از آمایش سرزمین، ساماندهی فضا و استفاده بهینه از کلیه منابع طبیعی و غیر طبیعی در مقیاس کشور می‌باشد که در آن جغرافیا و جمعیت به عامل سیاست پیوند خورده و تعامل آن‌ها با یکدیگر، در قدرت و امنیت ملی کشور، تأثیر بسزایی خواهد داشت. سیر تحولات در کشورهای در حال توسعه، نشان می‌دهد که نقش عوامل غیردولتی مانند قاچاق مواد مخدر، و عوامل داخلی مانند تنش‌های قومی، بر امنیت ملی، تأثیر مضاعفی یافته است. بنابراین، مبنای امنیت، هم اینک «توسعه» به شمار می‌رود. این مقاله، با روش تحلیلی - توصیفی، و با استفاده از منابع و اسناد کتابخانه ای، در پی تبیین تأثیرات سوء قاچاق مواد مخدر، بر یکی از مؤلفه‌های بسیار مهم در امنیت ملی کشور، یعنی «آمایش سرزمین» است تا بدین وسیله، فرضیه وجود پیامدهای منفی از این طریق بر امنیت کشور، به آزمون کشیده شود.

مشاهده مقاله

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 2 (1401)

دوره 1 (1400)

کلیدواژه‌ها = آمایش سرزمین

آسیب‌شناسی آمایشی نقش و جایگاه کارگزاری انسان در مدیریت فضای سرزمینی کشور ایران

چکیده

سیر تحولات آمایش سرزمین در ایران

چکیده

سنجش آمایش دفاعی و برخورداری فضا با بهره گیری از روش ترکیب خطی وزن دار و ضریب آنتروپی شانون (نمونه‌ی موردی؛ شهرستآن‌های استان سیستان و بلوچستان)

چکیده

تأثیر قاچاق مواد مخدر بر مؤلفه آمایش سرزمین در امنیت ملی ایران

چکیده